Kayaköy: een blik op het rijke verleden van Turkije

Hillside Beach Club – Outside – biedt je een springplank naar de rijke cultuur, geschiedenis en natuur van Turkije.

Hillside Beach Club wordt omringd door met naaldbomen beboste hellingen en kijkt uit over de idyllische, azuurblauwe Middellandse Zee. Op korte afstand van het resort vind je een paar van de fascinerendste historische plaatsen van Turkije, waarvan Kayaköy het dichtste bij en ook het bekendst is. 

De Kayaköy-vallei heeft een intrigerende geschiedenis en een weelde aan natuur. Om die reden is het een ideale plek voor wandelaars die verblijven in Hillside Beach Club, maar ook voor iedereen die geïnteresseerd is in het rijke verleden van Turkije. Er wordt gezegd dat net 8 km ten zuiden van Hillside Beach Club, in de vallei, de Lycische stad Karmylassos lag. Er staan nog een paar sarcofagen en rotsgraven uit die tijd die een bezoekje meer dan waard zijn.

Levissi is een bijzondere stad met een aangrijpende historie. De plaats wordt ook wel de ‘Spookstad’ genoemd. Hoewel de oude ruïnes geleidelijk aan worden opgeëist door de natuur, zijn ze een getuigenis van de gebeurtenissen die minder dan een eeuw geleden plaatsvonden tussen Turkije en haar buurland Griekenland.

In de tijd van de Ottomanen was Kayaköy een gemengde gemeenschap van moslims en Grieks-orthodoxe christenen. In de zomer zijn de temperaturen er wat milder dan aan de kust en de rijke bodem is ideaal voor bomen en vruchten (de zwarte vijgen uit de vallei zijn legendarisch!). De gezinnen die hier woonden, vonden hun vallei dan ook idyllisch. 

Moslimgezinnen woonden doorgaans in kleine boerenbedrijven in het dal van de vallei, terwijl de christelijke gezinnen de voorkeur gaven aan de rotsachtige hellingen. 

Op het hoogtepunt van het bestaan van Levissi stonden er ongeveer 500 huizen en woonden er 2000 mensen. Volgens ontdekkingsreiziger en archeoloog Charles Fellows stonden er in 1852 drie- of vierhonderd huizen. De archeoloog professor Otto Benndorf telde in 1884 ‘500 elegante huizen, voornamelijk met twee verdiepingen’. 

Behalve huizen waren er in Levissi ook scholen, een bibliotheek en winkels. Daarnaast stonden er 21 kerken en kapellen, waaronder de prachtige basilieken Panaghia Pyrghiotissa en Taxiarhis (1). Die suggereren een bepaalde status en rijkdom van het stadje .

In buurten zoals Levissi leefden mensen eeuwenlang in relatieve harmonie. Vaak deelden ze rituelen, tradities en culinaire stijl. Nationalisme, de ondergang van het Ottomaanse Rijk na de Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende Turkse Onafhankelijkheidsoorlog hadden een vernietigende uitwerking op Turkse en Griekse gemeenschappen. 

In juli 1923 vond een gebeurtenis plaats die in Turkije bekend staat als de Mübadele, het Turkse woord voor bevolkingsuitwisseling, en in Griekenland als de ‘Klein-Aziatische Catastrofe’. Onder toezicht van de toenmalige grote mogendheden werd in het Verdrag van Lausanne bepaald dat christenen zouden worden ‘gerepatrieerd’ naar Griekenland en moslims naar Turkije – landen waar die mensen nooit hadden gewoond. 

Alle inwoners van toen zijn inmiddels overleden. Ayşe Nine, die de respectabele leeftijd van 104 jaar bereikte, was in 1923 17 jaar oud. Zij haalde vaak herinneringen op aan hoe ze in die tijd de kist met de huwelijksuitzet van haar christelijke vriendin Maria bewaarde, terwijl ze tevergeefs op diens terugkeer wachtte. Ook herinnerde ze zich heel goed het gemauw van hongerige huiskatten die waren achtergelaten in het totaal verlaten Levissi.

Het stadje zou grotendeels leeg en verlaten blijven. Dat is vermoedelijk omdat de lokale bevolking liever op hun eigen land woonde, terwijl het land van Levissi eigendom werd van de staat. Iedereen die nu de ruïnes bezoekt, raakt onmiddellijk gefascineerd door het verleden van de stad. Voor de Britse auteur Louis de Bernières vormden de ruïnes de inspiratie voor zijn klassieke roman Birds without Wings (2). Hoewel dat verhaal zich afspeelt in het fictieve stadje Eskibahçe, is het gebaseerd op Kayaköy. 

Recenter vormden de ruïnes (samen met die van het in de heuvels gelegen Tlos) een van de locaties voor de speelfilm The Water Diviner (3), het regiedebuut van Russel Crowe waarin hij ook acteert.

Levissi is schilderachtig mooi en een geweldige plek om foto’s te maken. Hillside Outside organiseert tochten naar Kayaköy voor de gasten van Hillside Beach Club. Tijdens de vier uur durende excursie wordt de geschiedenis van het gebied verteld door een professionele gids.

Lopend door de ruïnes, waar je salie, oregano en wilde tijm kunt ruiken, ontdekken onze gasten typische bloemen, vogels en wilde dieren. Onder het geluid van geitenbellen worden ze zo meegenomen naar een andere tijd. Op de weg ernaartoe wordt een stop gemaakt voor een traditioneel ontbijt met gözleme: gevulde Turkse platte ‘broodjes’ gebakken op open vuur.

Gasten van Hillside Beach Club die nog meer te weten willen komen over de geschiedenis, de flora en fauna van het gebied, kunnen via de wandelpaden van Kayaköy een langere wandeling maken naar de ruïnes van Af Kule, een klooster dat in de 18e eeuw door monniken uit de kliffen is gehouwen. Ook zijn er trektochten over kustgedeeltes van de Lycische Weg (‘Lycian Way’).

1. Deze twee kerken zijn in 2013 om veiligheidsredenen gesloten voor het publiek.
2. Birds Without Wings, 2004: Louis de Bernières; gepubliceerd in verschillende talen.
3. The Water Diviner, 2014: Russell Crowe
4. A Guide to Kayaköy: Dean Livesley en Jane Akatay; voorwoord door Louis de Bernières